Tajemnica zawodowa – czym jest i kogo obowiązuje?

Każdemu z nas przepisy Konstytucji gwarantują szereg wolności i praw, m.in. prawo do ochrony prywatności i życia rodzinnego, czci i dobrego imienia, do swobodnego decydowania o sobie. Istnieje wiele narzędzi służących ochronie i realizacji tych norm, a jednym z nich jest właśnie tajemnica zawodowa. Czym dokładnie jest i kogo obowiązuje, dowiesz się z artykułu poniżej.

Czym jest tajemnica zawodowa?

Tajemnica zawodowa to, najogólniej rzecz biorąc, zakaz ujawniania informacji pozyskanych podczas wykonywania obowiązków służbowych. Z jednej strony jest realizacją naszego prawa do zachowania prywatności, z drugiej zaś obowiązkiem osoby świadczącej nam dane usługi. Obejmuje ona wszelkie dane dotyczące naszych spraw, stanu zdrowia, życia osobistego, stanu majątkowego, przeszłości itp. Obowiązek zachowania tajemnicy spoczywa zwłaszcza na przedstawicielach zawodów, w których relacja z klientem w szczególny sposób opiera się na zaufaniu.

Kogo obowiązuje tajemnica zawodowa?

Kwestia tajemnicy zawodowej, a więc jej definicja i zakres obowiązywania, nie jest w polskim prawie sprecyzowana. Określają to natomiast przepisy regulujące funkcjonowanie poszczególnych profesji. Do jej zachowania zobowiązani są m.in.:

• prawnicy

adwokaci

radcy prawni

notariusze

doradcy podatkowi

komornicy

• medycy

lekarze i lekarze stomatolodzy

pielęgniarki

położne

ratownicy medyczni

diagności laboratoryjni

• psychologowie i psychoterapeuci
• dziennikarze

Przykłady tajemnicy zawodowej

Poniżej kilka przykładów tajemnicy zawodowej:

Tajemnica obrończa

Dotyczy ona adwokatów i radców prawnych występujących w charakterze obrońcy w sprawach karnych. Oznacza, że wiedza oraz dokumenty pozyskane od klienta podczas udzielania porady lub prowadzenia postępowania pozostają wyłącznie do ich dyspozycji, aby działali w jak najlepszym interesie klienta. Prawnikowi nie wolno się nią podzielić ani z osobami trzecimi, ani nawet z organami państwa. Jest to o tyle zrozumiałe, że klient może ujawnić obrońcy informacje, które mogą go obciążać. Gdyby zatem organy prowadzące postępowanie karne powzięły taką wiedzę, z pewnością wykorzystałyby ją przeciwko niemu, a rola obrońcy straciłaby sens.

Szczególną cechą tej tajemnicy jest fakt, iż nie może zostać ona w żadnych okolicznościach uchylona i obowiązuje prawnika dożywotnio.

Przeczytaj również: Pomysły na biznes w internecie – na tropie inspiracji

Tajemnica lekarska

Lekarz jest zobowiązany do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji dotyczących stanu zdrowia pacjenta, postawionej diagnozy, wyników jego badań, rokowań itp. Nie może także z nikim podzielić się wiedzą na temat życia prywatnego osoby leczonej, jej stanu majątkowego, ale też, co ciekawe, okoliczności, w jakich np. doznała urazu lub jej stan zdrowia się pogorszył. Warto nadmienić, iż w ramach tajemnicy zawodowej lekarz psychiatra ma zakaz ujawniania lub nawet dokumentowania takich wypowiedzi pacjenta, w których przyznaje się on do popełnienia czynu zabronionego. Podsumowując, medyka obowiązuje zakaz dzielenia się wiedzą, którą zdobył podczas świadczenia pomocy medycznej.

Tajemnica nie obowiązuje lub może zostać uchylona, gdy lekarz:

• występuje w roli biegłego i działa na zlecenie organów państwa;
• podejmuje wiedzę o czymś, co może stanowić zagrożenie dla życia/zdrowia pacjenta lub innych osób;
• dzieli się informacjami z innym lekarzem, który prowadzi terapię tego samego pacjenta.

Tajemnica dziennikarska

W ścisły sposób jest ona powiązana z konstytucyjnymi zasadami wolności wypowiedzi oraz prasy. Oznacza, iż autor ma prawo do realizowania swoich zadań anonimowo i zachowania w tajemnicy swojego nazwiska. Ciąży zaś na nim obowiązek ochrony tożsamości oraz innych danych umożliwiających identyfikację osób, które dostarczyły mu informacji kluczowych do stworzenia materiału, jeżeli osoby te nie wyraziły na to zgody. Dziennikarz z tajemnicy zawodowej jest zwolniony:

• z mocy prawa – gdy pozyskana przez niego wiedza dotyczy popełnienia ciężkich przestępstw,
• przez sąd – w innych przypadkach.

Konsekwencje niedochowania tajemnicy zawodowej

Za złamanie tajemnicy, do której zachowania jest się zobowiązanym, grożą kary dyscyplinarne oraz te przewidziane w Kodeksie postępowania karnego:

• grzywny,
• ograniczenia wolności,
• pozbawienia wolności do lat 2.

Autor tekstu: Magdalena Miętko-Strzelińska